ANTAP tru long het bilong Maunt Wilhem long Simbu Provins i go daun long solwara bilong Aitape long Wes Sepik Provins na long graun mama karim em long Is Nu Briten Provins

ol pipel i soim sori bilong ol long wanpela man husat i sanap na tok yesa long makim PNG na kisim Independens bilong dispela nupela kantri. Dispela man, Gren Sif Sir Michael Somare i dai long Februeri 26, 2021. Na dispela tok yesa I kam wantaim risponsibiliti. Planti ol lida wankain olsem em i bin pait strong long kisim PNG long han bilong ol koloniel edministresen. Ol i bin lukim sampela pasin bilong koloniel edministresen i no stret na ol i lainim long ol buk tu long ol pasin bilong daunim ol blak pipel na ol i no laik dispela pasin i mas kam long pipel bilong ol. Sampela dispela ol lida i dai long ol yia i go pinis. Wantok Niuspepa i luksave na tingim ol tu. Nau 45 krismas bihain long Independens na long nesenel hauskrai bilong sori na tingim laip bilong Gren Sif Somare planti stori long laip bilong em i kamap. Em i olsem wan wan man, meri o pikinini i holim

wanpela hap tret bilong dispela bikpela stori. Na long hauskrai, o niuspepa, televisen, redio o Facebook ol i samapim dispela ol tret long mekim kamap wanpela bikpela stori – em stori bilong Papua Niugini, wanpela kantri wantaim moa long 800 kalsa i kamap wan, na kamap independen kantri. Lukluk go bek long ol yia bipo long 1975 planti wok i bin go pas long redim ol pipel long dispela de – Septemba 16. Sampela i bin ting, dispela lain manmeri bai i no inap winim dispela mak na kisim independens hariap! Sampela i ting wok bilong kisim independens bai i kisim moa long 30 krismas. Tasol ol yangpela ya wantaim lidasip bilong Somare i wok hat na insait long tupela yia tasol bihain long Selp Gavman long Disemba 1, 1973, ol i kisim independens bilong Papua Niugini. Ol yangpela long dispela taim i bin kisim planti taim long bung na toktok long wanem kain kantri ol i laik kamapim. Na ol bai i go toktok olsem wanem wantaim ol koloniel edministresen. Na husat bai i go pas long olgeta dispela toktok? Insait long ileksen long 1972 ol pipel i makim Michael Somare olsem Sif Minista na em i tok promis olsem em bai i kisim independens bilong Papua Niugini. Ol i skelim wok na go aut long ol ples na toktok wantaim ol pipel bilong ol. Ol sios tu i bin mekim bikpela wok long sapotim tingting bilong kamapim wanpela independen kantri. Long Wewak Sif Somare i save pas klostu wantaim Katolik Sios na planti gutpela tingting i save kam taim em i stori wantaim pren tru bilong em, Leit Asbisop Leo Arkfeld na ol arapela misineri. Wanpela rot ol sios i helpim long surukim tingting bilong independens em long yusim redio na niuspepa. Niuspepa bilong sios, Wantok Niuspepa, i bin kamap strong long 1970 na karim planti toktok bilong kamapim kantri. Insait long dispela niuspepa ol i bin printim planti pas i kam

long ol pipel. Ol pipel i laik save long independens em wanem samting, konstitusen em wanem samting na gavman bai i wok olsem wanem. Sios i bin helpim long putim ol toktok long Tok Pisin na ol pipel i ken ritim. Na long dispela rot yangpela Somare na ol tim bilong em i save kisim tingting bilong ol pipel. Nau long dispela taim bilong bikpela sori, ol yangpela i harim ol bikpela hettok bilong strongim pasin yuniti, pasin wan kantri, tingim ol arapela pastaim, sanap strong long trupela pasin PNG bilong laikim na serim, sanap strong long pasin kristen, sanap strong long gutpela pasin long famili, sanap strong long rispektim meri na planti moa. Na moa yet pasin bilong lusim rong bilong narapela. Ol presen ol pipel i bringim na pasin ol i soim taim ol i go insait long

dispela nesenel hauskrai i soim tru ol kalsa bilong sori long Papua Niugini. Em i wanpela kain ekspiriens kantri olgeta i lukim . Em dispela kain ol pasin we ol lain husat i bin plen long kisim independens i sanap strong long en na tok kalsa i mas stap ples klia insait long konstitusen. I gat kalsa bilong amamas na nau PNG i lukim kalsa bilong sori. Gren Sif Sir Michael Somare i ranim dispela resis wantaim helpim bilong ol wan tingting lida, wanwok na pren bilong em. Resis i no bin isi tasol em i bin kirap bek bihain long em i pundaun na ran i go het na kliaim rot. Tasol planti wok i stap yet. Salens nau em bilong Papua Niugini. Yumi inap sanap olsem wan pipel na wan kantri na go het wantaim bikpela tingting bilong yuniti?