Papua Niugini i no wanpela seif ples long karim bebi.

Tasol Profesa Mola i tingting long dispela bikpela pret bilong kisim COVID-19 na ol arapela hevi bilong sik bai kamapim long helt sistem bilong kantri.

I kam inap nau, i bin gat 11-pela keis bilong coronavirus long kantri, tasol ol i ting i gat sampela keis ol i no painim yet.

"Olgeta de mi save lukim ol hevi ol meri i save bungim bikos ol i laik kisim helpim long taim hevi i kamap, tasol ol i no inap kisim dispela helpim,” em i tok.

Profesa Mola i tok long fran geit bilong Pot Mosbi Jeneral Hospital, ol i save sekap sapos man i gat fiva o i kus, na ol i save larim ol meri i gat bel i go insait long haus sik.

 

Pot Mosbi Jeneral Hospital i larim moa meri i gat bel i go insait bihain long ol i sekap long geit. (Supplied: ChildFund)

Tasol em i wari olsem ol arrapela helt sevis long ol provins i no pinisim yet dispela “pret bilong ol”

"Long taim dispela sik i kamap bikpela moa na i kilim ol pipel, bai ol i pret gen. yumi mas tingting long dispela samting” em i tok.

Long taim sik Ebola i bin kamap long Sierra Leone, long Afrika long 2014 i go inap 2016, moa meri i bin dai long taim bilong karim bebi, wanpela NGO ol i kolim Care i bin painim aut.  

"Dispela sik i kamapim bikpela hevi bikos helt sevis i no inap lukautim olgeta manmeri kisim dispela sik, na ol meri i gat bel i no laik go long ol haus sik," Care i tok.

Dispela ogenaisesen i wari bai wankain hevi inap kamap long PNG sapos COVID-19 i kamap bikpela moa.

Profesa Mola i tok wanpela seif rot ol meri long PNG i ken bihainim em long no ken tingting long karim pikinini nau.

"I gutpela sapos yu plen long no ken karim pikinini long dispela yia o neks yia bikos yumi no save wanem taim dispela sik bai pinis,” em i tok.

Em i no isi long tokim ol meri PNG long pasim bel bilong ol. Long planti hap bilong kantri, wanpela meri i save kaim foapela pikinini long laip bilong em.

Ol i save bungim hevi o ol i sem long ol lain bilong ples i tok baksait, sapos ol i traim long painim aut rot bilong spesim ol pikinini.

 

Ol kain grup olsem Marie Stopes, i bin stopim wok bilong ol long taim namba wan lokdaun i bin kamap long mun Mas.  

"Mipela i stopim olgeta sevis bilong mipela, maski sapos mipela i no amamas long mekim olsem,” kantri dairekta bilong ol David Ayrres i tok.

Mista Ayres i tok tu olsem sampela meri i no inap long kisim ol sevis bikos ol balus i no ran na bikos ol meri i sot long mani long taim bilong lokdaun.

"Mipela i harim stori bilong wanpela meri i bin hevi long taim bilong karim bebi na em i no inap long go long haus sik na em i dai,” em i tok.

"Em i save kalap long PMV tasol long dispela taim olgeta pablik transpot i bin stop long ran.”

 

Ol dokta long Papua Niugini i tok COVID-19 inap kamapim hevi long ol meri gat bel.

"Long taim dispela sik i kamap bikpela, helt sistem bai i no inap helpim mama husat i laik karim bebi na em i bungim sampela hevi,” em i tok.

Marie Stopes i mekim ol wok bilong en gen na ol i kisim ol klos na ikwipmen bilong lukautim ol yet long taim ol i wok wantaim ol pablik.

Sampela arapela sik i kamap bikpela long PNG bihain long gavman i putim mani bilong helt i go long mekim ol wok bilong COVID-19, wanpela NGO grup, ChildFund i tok.

Dispela ogenaisesen i putim aut wanpela ripot i tok ol “ol gutpela wok bilong helpim helt bilong ol piknini em ol i bin mekim long planti yia i kam inap nau”, bai bagarap” bikos ol i stopim program bilong givim ol banis sut na ol helt program bilong ol pikinini.”

 

ChildFund i tok em nau em i isi long ol pikinini i kisim ol narapela sik long dispela taim bikos ol program bilong givim banis sut i stop.(Supplied: ChildFund)

ChildFund i tok dispela tupela wik lokdaun long PNG na bihain dispela tupela mun bilong stet ov imejensi i mekim na long Sentral Provins ol i no mekim sampela autris helt program.

Ol autris klinik i save givim ol sut, sekap long ol meri gat bel, famili plening na sekap long ol pipel long TV, HIV na malaria.

Ol dispela sevis i kamap bek nau, tasol long sampela mun i no bin gat sevis na dispela i ken bagarapim helt bilong ol pikinini long eria.

"Planti ol pikinini i no kisim ol banis sut olsem na bai i gat planti wok long dispela taim," CEO bilong ChildFund, Margaret Sheehan i tok.