BRET em wanpela gutpela kaikai we planti pipel long PNG na Bogenvil i save laikim tumas.

Planti manmeri long Bogenvil i save long kaikai bret bipo yet long taim bilong ol waitman.

Ol i bin save salim tu long ol stua na planti pipel  i lainim pasin bilong kukim bret taim ol i wok long ol stua na taim ol i pinis wok na kam long ples ol i save kirapim ol liklik bekeri o haus bret.

Long Siwai Distrik, klostu olgeta liklik ples i bin i gat ol haus bret we ol save kukim bret na salim long ol pipel long dispela ples. Ol i save kukim bret, skon,  bans na ol bret rol. Sampela tu i save wokim kopi na ol kastoma bilong ol i ken sindaun na kaikai long hap.

Ol dispela liklik haus bret i bin pundaun taim Bogenvil Kopa Limitet (BCL) i bin kam na bikpela bret kampani "Bougainville Bakery" i bin kirap long saplaim bret long ol haus kaikai bilong BCL na tu salim bret long olgeta bikpla na liklik stua long Arawa, Kieta na Toniva. Na ol pipel tu i bin painim isi long go tasol long taun na baim bret bilong ol.

Pius Lauta, wanpela yangpela man bilong liklik ples Ororo long Sir Paul Lapun Wod long Baba Konstituensi, Saut Bogenvil, i bin luksave olsem bret em wanpela gutpela kaikai olsem na em tu wanpela gutpela prodak long wokim bisnis wantaim. Olsem na em kisim tingting long salim bret long ol liklik ples. Na em i stat karim ol bret saplai bilong long wilwil (bicycle) bilong em na salim long ol pipel long rot, ol liklik ples, na tu ol tret stua.

Em i save wetim trak bilong ol Arawa Bakery, long bik rot long Mande, Trinde na Fraide na trak i save kam long Arawa, Sentral Bogenvil wantaim saplai. Em i save kisim ol prodak olsem; slais bret, krim bans na raun skon.

Plantin taim em i save kisim olsem; 40 slais bret, 30 krim bans na 30 raun skon. Ol kastoma bilong em tu i wok long kamap planti bikos ol i laikim ol prodak bilong em bikos ol i fres na prais bilong em tu i gutpela na inap long mak bilong ol pipel long ples long baim.

Em i salim olsem; slais bret K6.00, krim bans K3.00 na raun skon K3.00. Dispela prais i daunbilo tru long prais bilong ol maket na sampela ol tret stua long Arawa taun olsem na ol pipel bilong ples i amamas tru long sevis bilong Pius Lauta.

Em i tok em amamas tru long mekim dispela wok bikos planti pipel i amamas long baim ol prodak bilong em.

"Mi amamas tru long liklik bisnis bilong mi bikos mi bilip olsem mi inapim wanpela nid, we ol pipel i laikim na tu bret em wanpela gutpela prodak we olgeta famili i ken kaikai na amamas wantaim.

Em i tok tu olsem sapos ol pipel i laik putim ol oda ol i ken lukim em taim em i raun salim bret o ol i ken go na mekim oda long hamas na wanem kain ol prodak ol i laikim, long liklik ples Kimmaku. Ol i mas putim toksave tupela wik pastaim long taim ol laikim ol prodak bilong ol. "Dispela em bai givim mi taim long toktok wantaim ol lain bilong Arawa Bakery bikos mi mas no ken lusim tingting long ol nomol kastoma bilong mi,” Mista Lauta i tok.

"Mi gat wanpela liklik wari tasol, long ol kastoma husat i save kisim bret long dinau na i no save hariap long stretim bikos mi laikim dispela mani long go hetim wok bilong mi long saplaim ol bret long ol kastoma," em i tok.

Em i tok moa olsem, "Liklik bisnis bilong mi em "kes bisnis" na wanem ol prodak mi kisim, mi mas baim pastaim.”

Mista Lauta i singaut strong long olgeta husat i gat dinau wantaim em long stretim kwik bikos mani mak we em stap long dinau em wok long kamap bikpela tumas nau, nogut em bai pasim dinau olgeta. Em tok em yet i no laik mekim olsem.

Pius Lauta I gat 56 krismas. Mama karim em long Monoitu helt senta long 1963. Em i gat wanpela susa tasol na em tupela tasol long famili.

Paul Wagum i raitim