OLGETA yia 27 Oktoba, em i Wol De bilong Odiovisel Heritej (World Audiovisual Heritage Day) na em i wanpela de bilong serim ol impoten odiovisel koleksen na ol akaiv (archives) long wol.

Hia long Papua Niugini, Institute of Papua New Guinea Studies i wok bung wantaim British Library long tripela weks silinda (wax-cylinder) rekoding ol lain bilong bipo i bin wokim namel long 1898 na 1918. I gat ol namba wan rekoding bilong PNG i stap long ol dispela weks silinda.

Ol i tanim ol dispela rekoding i go kamap nau long digital rekoding long wanpela risets program ol i kolim True Echoes. Mani bilong mekim dispela wok i bin kam long Leverhulme Trust bilong UK wantaim Dipatmen bilong Bisnis, Eneji na Indastrial Strateji bilong Gavman bilong UK. Dispela projek i karamapim tu ol koleksen bilong Vanuatu, Solomon Ailan, Nu Kaledonia na Australia.

Ol i bin wokim ol namba wan rekoding bilong Papua Niugini long 1898 long taim Alfred Cort Haddon i bin go pas long ol memba bilong Cambridge Anthropological Expedition, na ol i go long hap bilong Torres Strait, Australia.

Dispela lain i kisim sip long London i kam long wokim bikpela risets bilong ol long ol ailan i stap namel long Australia na Papua Niugini. Sampela memba bilong dispela grup i bin go olgeta long Pot Mosbi long Me 1898 na lukim ol ples long Sentral provins. Long mun Septemba ol i bin go long Kiwai Ailan na nambis bilong Westen provins.

Long 1904, Daniels Ethnographical Expedition i bin kam long British New Guinea (Papua). Wanpela antropolojis bilong Briten, Charles Seligmann, husat i bin kam bipo wantaim ol lain bilong Cambridge Expedition long 1898, i bin joinim William Cooke Daniels, man Amerika husat i bin putim mani long dispela raun na sampela arapela man tu. Ol i raun long sip long planti hap bilong nambis long saut kost bilong Papua we ol i rekodim 40 silinda long Pot Mosbi na long sampela ples long Sentral na Milen Be provins.

Namba tri koleksen bilong ol weks silinda em i liklik tru. I gat 5-pela silinda em wanplea antropolojis, Bronislaw Malinowski, i bin rekodim namel long 1915 na 1918. Long dispela taim Malinowski i bin wokim risets bilong em long Trobrian Ailan, Milen Be provins.

Dispela koleksen i gat man i stori long pisin saun (heron) na ol sotpela toktok long ol tokples. Tasol i gat moa singsing tumbuna i stap long ol rekoding. I gat singsing bilong ol lain i kisim kanu i go senis wantaim ol pipel long ol arapela ples, ol singsing sori, singsing bilong painim sikau na bulmakau bilong solwara (dugong) na planti ol arapela singsing. I gat tu sampela Kristen singsing na singsing bilong gavman “God Save The Queen.”

True Echoes tim i wok wantaim ol nesenel kalsa institusen na ol lokal komyuniti long mekim ol dispela rekoding i kamap isi long ol komyuniti i ken harim. Long PNG ol i wok wantaim Institute of Papua New Guinea Studies (IPNGS) long Boroko, NCD. Music Archive bilong IPNGS i bungim ol musik na danis risets bilong olgeta hap bilong PNG.

Risets wantaim ol komyuniti long Papua Niugini bai kamap long pinis bilong dispela yia bihain long ol i bungim olgeta dokumen is tap long British Museum na ol arapela pablikesen. True Echoes tim i redi long soim ol dispela rekoding bilong bipo, long ol komyuniti we ol i bin rekodim na ol i laik kisim tingting bilong ol pipel bilong tude long ol dispela rekoding.

Vicky Barnecutt na Don Niles i raitim