PAPUA NIUGINI gavman nau i mekim senis long planti Ekt bilong palamen insait long sotpela taim tasol.

Long mun Februari 2020 em i pasim bil bilong Wisil blowa. Long mun Jun em i pasim Nesenel Pandemik Ekt. Em i mekim sampela senis tu long lo bilong risos divelopmen. Em i mekim tu sampela senis we i lukim ol het bilong ol konstitusen opis i senis.

Lo bilong mekim PNG i kamap Kristen kantri tu i stap na lo bilong kamapim Indipenden Komisin Egens Korapsen o ICAC tu i stap.

Em i senisim tu pasin bilong wok bisnis we ol divelopa na investa i laik wok bisnis long PNG i mas rispektim ol long bilong PNG.

Long 2016 i kam antap planti pipel i bin laikim senis bilong gavman. Ol yunivesiti sumatin i bin go pas long ol protes we i singaut long senis na long May 2019 Papua Niugini i kisim nupela Praim Minista.

Ol sumatin i amamas na ol pipel tu i amamas.

Tasol nau planti i askim olsem wanem na ol senis long ol lo i kamap hariap hariap tru? Yumi resis long wanem?

Lukluk go bek 45 yia i go pinis yangpela man Michael Somare i bin bilip Papua Niugini i ken sanap em yet na mekim ol disisen bilong em yet. Em i bin bilip long sapot em i kisim long ol arapela yangpela man na meri bilong Papua Niugini long dispela taim husat i sapotim em. Na em i putim ia na harim ol toktok i kam long em na em wantaim gavman bilong em i mas mekim disisen long wanem rot em i stret long holim Papua Niugini i stap wan olsem kantri.

Nau long 2020 i luk olsem dispela gavman i harim ol pipel tu long ol ples, ol bisnis na ol sios tasol sampela i pilim long senisim ol lo em i mas harim olgeta pipel, institusen na komyuniti pastaim. Sampela i bilip palamen na konstitusen bilong yumi em i antap long olgeta lo i stap na gavman na pipel i mas rispektim tupela. Long dispela as ol i laik salensim kamap bilong Nesenel Pandemik Ekt 2020 long kot.

Papua Niugini bai i amamasim independens de bilong en long neks wik. Tasol em i no klia yumi laik amamasim wanem tru?

Moa long 27 krismas i go pinis leit Bernard Narokobi i bin tok, “Yumi gat sampela divelopmen yumi ken holimpas? Ating yumi mas holimpas no gat wok, helt i no gutpela, na ol stendat bilong wara na haus em i daunbilo tru? Ating yumi mas holimpas pasin bilong daunim narapela, pasin bilong mekim no gut long narapela na pasin bilong sindaun we i daunbilo tru? Ating yumi mas holimpas tarangu pasin, hangre na no gat famili na pren, pasin bilong brukbruk na lus tingting o sakim narapela i go long sait?

Dispela em ol bikpela askim. Foti-faiv yia nau dispela ol askim em i gat mining yet.

Olgeta gavman i laik mekim gutpela disisen bilong helpim kantri na pipel bilong en. Tasol sapos dispela ol disisen i pusim moa pipel i kamap tarangu, i stap sori na hangre ating gavman i mekim inap long strongim kantri na tu lukautim ol pipel bilong en?

Marape-Stevengavman  i mekim planti senis long ol lo insait long taim we COVID-19 em i kam insait long kantri na mekim haus nau long ol komyuniti bilong yumi. Planti pipel i lusim wok bilong ol pinis bikos long COVID-19 na laip bilong ol i senis hariap tru. Ol pipel long siti i mas painim mani long sampela rot na ol i ken lukautim famili bilong ol. Ol bisnis tu i pilim pen bilong dispela sik.

Wanpela samting COVID-19 i lainim yumi nau em long go bek long ol liklik samting na ol pasin we planti yumi long siti i wok long lus tingting long en. Ol liklik samting olsem kaikai fres gaden kaikai, wasim han na stap long haus sapos yumi pilim sik. Liklik samting tasol i gat bikpela mining long en.

COVID-19 i bagarapim pinis skul bilong planti pikinini na mekim planti famili i stap hangre. Ol pipel i no moa kea long helt bilong ol bilong long wanem ol i mas lukautim ol yet.

Yumi laik amamasim 45 independens bilong yumi PNG neks wik. Bai yumi amamasim wanem tru?

Senisim lo sapos em i mas senis tasol proses tu i stap bilong bihainim na ol pipel tu i stap. Harim ol tu.

Hepi Indipendens!