TUDE ol nupela teknoloji olsem mobail fon na intanet i kilim dai pasin bilong yusim ol pos opis long salim pas i go kam long ol famili na pren.

Planti ol bisnis tu i yusim dispela rot na ol i lusim dispela olpela wei bilong raitim pas long pepa, putim long skin pas, putim stem long kona bilong en na karim i go dropim long pos opis.

Wantok Niuspepa tu i no moa kisim ol pas olsem bipo. Tude ol manmeri husat i laik autim tingting bilong ol i save salim teks long mobail fon o long email. Ol i no salim moa long pos opis bikos pe bilong baim stem i antap tumas na pepa, pen na skin pas tu i sot long ol ples longwe. Planti ol pos opis na ol ejensi bilong ol long ol liklik distrik i pas bikos mobail fon i kisim ples bilong salim tok i go kam.

Bipo long ol dispela senis i kamap, olgeta de Wantok i save kisim samting olsem 30 o moa pas i kam long edita long wan wan de. Ol dispela pas i save kam long olgeta kona bilong kantri. Sampela taim mipela i kisim tu pas i kam long ol arapela kantri.

Long taim namba wan edisen bilong Wantok i bin kamap long Trinde 5 Ogas 1970, i bin gat tripela pas i kam long edita. Wanpela i kam long Spika bilong Haus ov Asembli, John Guise. Namba tu i kam long  Saimon Gaius, Bisop bilong Yunaitet Sios na namba tri i kam long Rev. Zurewe K. Zurenuoc, Namba tu Bisop bilong ELCONG Luteran Misin. Ol tripela wantaim i bin tok amamas long Wantok, namba wan Tok Pisin bilong kantri.

Mi bin kamap edita bilong Wantok i no gat televisen, ol mobai fon o intanet. Ol pipel i kisim nius long redio o ol i baim Wantok na ritim na salim pas i kam long edita long autim tingting bilong ol. Bikpela intres bilong ol rida em long politiks, spot, autim wari long rot, kros long bilas bilong ol meri na painim ol pen-pren. Tok Pisin bilong ol dispela lain tu i no wari long lo bilong defamation. Ol i save autim stret tingting bilong ol. Planti bilong ol i save salim stori tumbuna na stori bilong Tambu Toro, Biabia na long taim Kanage i kamap ol i save kontribut tu long dispela katun.

Sampela taim ol i raitim pas bihainim stail bilong ol kolum bilong niuspepa.  Wantok i mekim bikpela wok long skulim ol pipel bilong PNG long rit na rait long Tok Pisin bikos i no gat skul bilong lainim Tok Pisin long dispela taim.

Pas bilong ol rida i soim tu olsem planti lain i save hatwok long painim niuspepa. Wanpela de Wantok i kisim pas i kam long wanpela meri long Ambunti, Is Sepik, nem bilong em Tekla Kaikas. Tekla i  pasim wanpela 50 toea na 10 toea antap long dispela pas. Em i tok dispela i mani bilong baim Wantok na i askim mipela long salim wanpela niuspepa i go long em. Wantok i amamas long dispela spesel wei bilong baim niuspepa na i salim wanpela niuspepa i go bek long em.

Long dispela taim tu, Post PNG i save kamapim ol naispela stem bilong ol pisin na enimal na kalsa bilong Papua Niugini. Long taim Wantok i opim pas i kam long ol rida, mipela i save katim gut ol stem na putim i stap. I gat ol skul studen na ol bikpela manmeri long Pot Mosbi husat i gat hobi bilong kolektim ol stem na ol i save kam askim Wantok long ol olpela stem bilong PNG.

Em liklik stori bilong  kain kain pas i save kam long edita bilong Wantok long taim niuspepa i stat long 1970 i kam inap nau. Planti bilong ol rida i rait long autim tingting long wanem samting i kamap long kantri, tasol sampela i laik lukim sapos pas bilong ol i kamap long niuspepa o nogat.

Anna Solomon i raitim