Dia Poro, Dia Rida, Dia Wantok.

Tude yu holim long han bilong yu niuspepa yu laikim em tumas. Em i “Wantok” niuspepa husat i save kam long haus bilong yu olgeta wik. Mi save yu wetim em olgeta taim bikos em i bringim planti gutpela stori. Em i isi long ritim bikos ol i raitim ol samting long tok ples yu save toktok long en taim yu liklik pikinini inap long tude. Yu laikim em bikos em strongim bilip bilong yu na bringim bel isi bilong gutpela pasin. Yu amamas long ol katun bilong Kanage, Biabia na Toro husat long fani we i soim na stretim kainkain krangki pasin yu save lukim long laip bilong yu na nau yu save yu no ken bihainim ol. Hariap yu lukim ol laspela pes bilong “Wantok” bikos em i bringim long yu ol nius na risal bilong ol spot na kirapim yu long ektiv laip. Em tasol. Em “Wantok” bilong yu. Na dispela “Wantok” i stap nau inap long 50 yia.

DE NAMBA WAN

Long namba 5 de bilong mun Ogas, long yia 1970, long 10 klok moning, long Wewak, long ai bilong Asbishop Leo Arkfeld na Spika bilong Haus bilong Asembly Hon. John Guise, Wirui Press i printim 20,000 kopi bilong namba wan “Wantok” niuspepa.

Hatwok bilong Pater Frank Michalic SVD, papa bilong nupela niuspepa,  na namba wan edita Mr. Ray Goodey wantaim meri bilong em Francie, na sikispela lokal wokmanmeri i karim kaikai – niuspepa we tude yumi kolim “niuspepa bilong yumi OL PNG stret” i kamap. “Wantok” niuspepa, long stat tru, i kamap samting tru insait long kantri bilong yumi.

TOK PISIN NIUSPEPA BILONG OLGETA WIK

Pastaim yumi tingim tokples bilong em: TokPisin. I nogat narapela niuspepa long dispela graun we em I save kamap olgeta wik long TokPisin. Ol Katolik Bisop, long 1967, ol i askim SVD (Society of the Divine Word) long kamapim wanpela niuspepa long Tok Pisin. SVD i makim Pater Frank Michalic husat i gat biknem long lainim na tisim Tok Pisin. Wantu Pater Michalic i painimaut olsem niuspepa long Tok Pisin em i no isi. Planti ol manmeri i no bilip kain niuspepa em i ken stap longpela taim na em i no gat sans long winim ol rida. Ol bikpela bisnis i yusim Tok Inglis. Ol skul i mas skulim ol pikinini long Tok Inglis. Long sait bilong Pot Mosbi na long Papua ol pipel na sampela taim ol misinari tu i daunim Tok Pisin olsem tok ples no gut. Tasol laspela 50 yia i soim olsem “Wantok” i win. I tru inap long tude “Wantok” i painim wankain hevi long resis wantaim Tok Inglis, tasol planti manmeri tude i luksave olsem “Wantok” em i niuspepa i gat mining na i gat wok long helpim ol pipel na mekim Tok Pisin i gat namba.

OL SIOS I WOK BUNG WANTAIM

Long namba wan “Wantok” long 5 Ogas 1970, i bin i gat tripela pas i tok amamas. Namba wan pas em bilong Spika bilong Haus bilong Asembli Hon. John Guise, namba tu pas bilong Bisop Simon Gaius bilong United Sios, na namba tri bilong Bisop Zurenuoc bilong Lutheran Sios. Dispela ol pas i kamap olsem wanpela profetik mak bilong “Wantok” niuspepa i mas kamap niuspepa bilong  4-pela Sios: Katolik, Luteran, Anglikan na Yunaitet. Na i tru em i kamap namba wan ekumenikal niuspepa we 4-pela sios i wok bung wantaim.

NIUSPEPA BILONG GRASRUTS

“Wantok” em i niuspepa bilong olgeta manmeri. Tude yu ken lukim em long han bilong ol save manmeri  na ol bisnis. Em i stap long Pot Mosbi na ol bikpela taun bilong PNG. Tasol namba wan wok bilong em long painim ol manmeri long ol longwe ples na husat i save tok long Tok Pisin tasol, na husat i no gat narapela rot bilong painim nius. Long bringim “Wantok” long ples ol 4-pela sios i yusim ol peris na komyuniti bilong ol. Na dispela “Wantok” ol sios i save tilim long ol grasruts em i fri na i no gat pe bilong em. Olgeta wik mak bilong 50 pesen bilong “Wantok” em i go fri long ol.

NIUSPEPA BILONG PNG STRET – MAN NA MERI WANTAIM

Yumi ken lukim “Wantok” niuspepa olsem niuspepa bilong PNG stret long planti samting. Pastaim yumi mas save, em i no bilong long wanpela ovasis kampani. Foapela Sios na Society of the Divine Word Misinari ol i makim PNG stret.

Sapos yu go long opis bilong Word Publishing Ltd i save kamapim “WantoK” bai yu lukim ol manmeri bilong PNG. Ol i kam long narapela narapela provins, long narapela narapela sios. Tasol ol i PNG stret. Bipo tru ol misinari bilong narapela kantri i helpim long statim “Wantok” tasol oltaim ol i tingim ol manmeri bilong PNG i mas kisim ples bilong ol. Na long stori bilong “Wantok” bai yumi lukim planti ol biknem pipel bilong PNG olsem Hon. Powes Parkop nau Gavana bilong NCDC, Jada Wislon namba wan katunis bilong PNG, Anna Solomon namba wan PNG edita bilong “Wantok”. Ol narapela biknem edita olsem Neville  Choi, Veronica Hatutasi, Frieda Kana na nau Rosa Koian. Tude long opis bai yumi lukim longtaim Jenerel Menesa i bihainim lek mak bilong bilong Fr Michalic – Elizabeth Konga.

“WANTOK” BILONG YUMI I GAT STORI

I gat planti stori moa long autim bilong 50 yia bilong “Wantok” niuspepa. Wanpela stori i narakain tru,  em “Wantok” em i niuspepa na bihain smuk pepa. Taim ol i ritim namba wan “Wantok” ol wokmanmeri bilong Wantok Publishing Ltd i traim planti kain pepa ol printa i save yusim. Ol i wok long painim wanem pepa i gutpela long rolim smuk. Bikos ol i save pasin bilong ples em smukim brus ol i rolim long niuspepa. Olsem edita i save putim tok lukaut: “Pastaim ritim – bihain smukim.” Orait dispela samting i pinis nau. “Wantok” em i kalakala na i no gutpela long rolim smuk moa.

TINGIM 50 YIA

Samting yumi stori pinis i soim “Wantok” niuspepa i gat bikpela namba long laip na stori bilong PNG. Em i wanpela tasol wikli long graun long Tok Pisin. Em i wanpela ekumenikal wikli i bungim 4-pela bikpela sios long wok bung wantaim. Em i wanpela niuspepa i save go fri na i nogat pe long ol pipel bilong PNG i stap long we long taun na i painim nius. Em i niuspepa bilong ol PNG stret na i save kamap long wok bilong PNG wokmanmeri stret. Em i niuspepa ol meri i holim wok olsem bos na olgeta wan wokman na meri i serim wankain namba, i nogat wanpela i daunim narapela. Olsem na taim yumi tingim 50 yia jubili bilong “Wantok” niuspepa i gat bikpela askim: yu save long narapela niuspepa i wankain, a? Mi yet mi no save. Sapos yu wanbel orait sapotim “Wantok” long salim stori na atikel, putim advetismen bilong kampani bilong yu, mekim sabskripsen na helpim ol tarangu long painim nius. Bipo bubu manmeri bilong yu i ritim em, papamama i ritim, yu wantaim susa bilong yu i ritim. Orait putim han wantaim bai pikinini bilong yu na ol tumbuna tu i ken ritim “Wantok” inap long narapela 50 yia.

God Blesim Yu.

Fr. Janusz Skotniczny SVD

Siaman bilong bod.

 

SIK COVID-19 i wok long kamap bikpela moa nau insait long Nesenel Kepital Distrik, tasol ol manmeri i no pret long kisim dispela sik. Ol i wok long wokabaut raun na i no putim mask long pes bilong ol. Ol pipel i raun nabaut na i no stap isi long haus.

The story line would be different had the cocaine-loaded Cessna 402 plane successfully flown out of the makeshift airstrip near Papa-Lealea, north of Port Moresby and arrived at its destination in Australia.

Court re-instated Member for Vanimo-Green and Opposition Leader Belden Namah stated last week that the sudden upsurge in COVID 19 cases in Port Moresby has a pint of politics involved.

 Poto stori-Evelyn Yala wanpela meri husat i bin greduet long wanpela Bisnis Kolis na kisim Bachelor Degree long Accounting . Em i bin greduet long las wik Fraide we olgeta famili bilong em i go lukim na amamas wantaim. Em i tok edukesen em laip bilong graun tasol bikpela tenkyu lonh papa God antap long givim sans na lukautim mi inap mi pinisim skul bilong maski planti hevi bilong marit na famili i save daunim mi tasol bikpela driman bilong mi em long holim dispela kain spesel pepa we God i blesim mi wantaim. Em i tok bikpela tenkyu long man bilong em Henry Mendai long sapotim em wantaim skul fin a tu long brata, susa na olgeta famili husat i save sapotim em long skul na kisim pepa bilong wok. Taim em i bin kisim dispela pepa insait bilong em i bin bruk na tingim hatwok bilong em long de 1 bilong skul. I no gat wanpela samting em stap fri yumi mas hatwok na kaikai.

Poto kepsen: Evelyn Yal i bin holim pepa bilong em na sanap namel long tripela arapela poro sumatin bilong em long las wik.

What does it mean to be a democratic nation? Is it having the freedom of speech? Is it having the freedom of movement?

David Ulg Ketepa writes about being a teacher in Papua New Guinea on Balob Teacher’s College 50 Years Anninversary.

OL yangpela pipel long PNG tude i no save bisi tumas long ol stori tumbuna. Ol i ting em i samting bilong bipo na bilong ol lapun tasol. Dispela i tru long ol taun na siti, tasol long ples ol pikinini i save laik tru long sindaun harim ol dispela naispela stori long maus bilong ol lapun bilong ples.